μια πλούσια πόλη

 

  Ξέρεις τι είναι ο αναλημματικός τοίχος; Η λέξη προέρχεται από το ρήμα αναλαμβάνω που θα πει υποστηρίζω, διορθώνω. Εδώ είναι ο τοίχος που στηρίζει τις κερκίδες του θεάτρου.

Μπορεί να έχεις προσέξει τέτοιους ψηλούς τοίχους στα πλάγια των αρχαίων θεάτρων. Εδώ, φαίνεται καθαρά. Μπαίνοντας από την είσοδο της αρχαίας πόλης, δεξιά είναι τούτος ο ψηλός αναλημματικός τοίχος. Σώζονται υπολείμματα σαν να στηρίζει το χώμα στο χωράφι μπροστά μας με τη μεγάλη μοναχή ελιά στην κορυφή. Γύρω είναι τα πράσινα μικρά χόρτα. Στην πραγματικότητα όμως βρισκόμαστε πάνω στον αναλημματικό τοίχο και κατεβαίνοντας – μπορεί κανείς να κυλήσει, τόση είναι η κατηφόρα – φτάνουμε στην ορχήστρα του μεγάλου θεάτρου.

Μπορούμε από δω να ξεκινήσουμε την περιήγηση της πόλης.

Η λογική του σχεδιασμού ήταν ρεαλιστική. Πρώτα ο επισκέπτης έπρεπε να πλυθεί. Έφτανε γεμάτος σκόνη. Το ταξίδι ήταν μακρινό, δεν είχανε παρά ζώα και τα δυο τους πόδια για να ταξιδεύουν. Γι αυτό, εδώ στην είσοδο της πόλης, απέναντι από τον αναλημματικό τοίχο, υπάρχει αυτή η πλούσια κρήνη. Οι πιο ευκατάστατοι ταξιδιώτες μπορούσαν να κάνουν μπάνιο και να αναπαυθούν στα λουτρά, εδώ ήταν κι αυτά, στην είσοδο. Κάποιοι ερχόντουσαν για να θαυμάσουν το θέατρο.

Πιο κάτω στη μέση τούτης της αρχαίας πόλης που τώρα αποκαλύπτεται λίγη- λίγη – βρίσκουμε το σφαγείο, που ήταν πολυτελέστατο. Ακόμη κι εδώ, φαίνεται ο στόχος των Μεσσήνιων, πραγματική κάψα δηλαδή, να ξεπεράσουν όλες τις άλλες πόλεις της εποχής, παρόλο που τη χτίζανε όταν η οργάνωση της πόλης-κράτος παράκμαζε και το κέντρο μετατοπιζόταν σε αυτοκρατορίες, των Μακεδόνων και των Ρωμαίων αργότερα. Γι αυτό και η αγορά βλέπουμε ότι δεν ήταν πια ο χώρος των παθιασμένων συζητήσεων, αλλά τόπος για εμπορικές συναλλαγές και συμφωνίες.

 

Η τοποθεσία – επιλεγμένη με όλα τα κριτήρια των πόλεων της αρχαιότητας – ήταν προφυλαγμένη τριγύρω από τα βουνά, με εύφορο χώμα και νερά πλούσια, σε σημείο όμως που να αγναντεύει πέρα μακριά τον υπήνεμο κόλπο. Εκεί στη Μπούκα κοντά θα είχανε και το δικό τους προφυλαγμένο λιμάνι. Επίνειο.

Επιτέλους χάρη στους Θηβαίους και πιο πολύ στον Επαμεινώνδα, που κατάφερε το μεγάλο πλήγμα, είχαν πια νικηθεί οι δυνάστες τους. Η Σπάρτη ούτε ερείπια δε θα μείνει στην ιστορία. Μόνο λίγες λέξεις δωρικές και φήμες από στόμα σε στόμα για μέλανα ζωμό, κρυπτείες, καιάδα και άλλες ιστορίες ανδρείας. Μπορούσαν τώρα κι αυτοί, τον 4^ο αιώνα προ Χριστού, με παρότρυνση του παμπόνηρου Θηβαίου, να χτίσουν την πρωτεύουσά τους. Φωνάξανε λοιπόν, τη μυθική πριγκίπισσά τους, την Αρσινόη, τη μάνα του Ασκληπιού – ένα ναό περίλαμπρο είχε ο θεός γενάρχης των Μεσσηνίων – και απ’ όλο τον τότε γνωστό κόσμο, όπου είχαν καταφύγει πρόσφυγες και μετανάστες, φέρανε το χρυσάφι τους στην πόλη. Να τη στολίσουν με όσα πλούτη μαζεύανε χρόνια στην ξενιτιά δραστήριοι δουλευταράδες. Ένα ολόκληρο τόνο ζύγιζε η πέτρα που κάλυπτε την τρύπα στο καινούριο, κατάδικό τους, θησαυροφυλάκιο!

Κρυμμένη τούτη η αρχαία πόλη, θαυμάσια διατηρημένη κάτω από τα χώματα, ευτύχησε να σκαφτεί από γενναίους πατριώτες στο τέλος του 20^ου αιώνα. Ακόμη τη σκάβουν και την ανακαλύπτουν λίγο-λίγο. Ψάχνουν, μελετούν, καθαρίζουν και αποδίδουν στην παγκόσμια κοινότητα την ιστορία – δε ζει ο άνθρωπος χωρίς ιστορία.

Παλιότερα οι αρχαιολόγοι, κυκλοφορούσαν κρατώντας ραβδιά – στις εικόνες με το καπέλο τους και το ραβδί τους – αλλά τούτος ο ηλικιωμένος άντρας είναι εποχούμενος. Το μικρό του αμαξάκι με παιδικό παιχνίδι μου έμοιασε όταν το είδα. Με ένα μεγάλο παιδικό αυτοκινητάκι που χαρίσανε οι πλούσιοι γονείς στον χαϊδεμένο τους γιο.

Μόνο που τούτος, κι αν ήταν χαϊδεμένος δεν ξέρω, όμως δεν μπορώ παρά να τον θαυμάσω. "Όχι, δεν την έδωσα όλη την ψυχή μου στην ανασκαφή. Κράτησα και για μένα λίγη", μας είπε όταν τον συναντήσαμε σε μια εκπαιδευτική μας περιήγηση. Γελαστός, ακμαίος, πολύ απλός, με το ολόφωτο πρόσωπό του, μου θύμισε, κάτω από τον ωραίο μεσσηνιακό ήλιο, τι μεγάλο κεφάλαιο αποτελούν για μια χώρα οι σπουδαίοι πολίτες της. Ιδίως όταν εμπνέουν και τους άλλους που βρίσκονται γύρω τους.

Μια χωμένη, πλούσια σπουδαία πρωτεύουσα βγαίνει όλο βγαίνει ολόκληρη στο φως. Μαζί και τα χωριά τα ξεχασμένα τριγύρω που ζούνε θαυμάσια έργα πολιτισμού. Αναπνέουν τα αρχαία ερείπια σε νέες δόξες.