Μηναγιώτικο μονοπάτι

 

Πως είναι και πώς γίνεται. Ποιοι είναι και πώς το κάνουν. Να ανακαλύπτουν δηλαδή τα μνημεία και άλλα σημεία ενδιαφέροντος και μετά να τα καταγράφουν και να τα παραδίδουν στην ιστορία. Τις είχα τις απορίες μου τόσα χρόνια μέσα στις σχολικές αίθουσες διδάσκοντας πηγές και σχολιάζοντας κείμενα. Δεν ξέρω αν εσείς αναρωτιέστε.

Κυκλοφορούν βέβαια θρύλοι, που αφηγούνται οι ντόπιοι. Για παράδειγμα, όσον αφορά τις πολύτιμες εικόνες της περιοχής [Κορώνη Μεσσηνίας] μαθαίνουμε ότι ένας τσοπάνος πρόσεξε ότι ο τράγος του χανότανε κάπου και ύστερα έβλεπε το γενάκι του βρεγμένο (εικόνα της Χρυσοκελαριάς), μια κόρη ονειρεύτηκε την Παναγία που της υπέδειξε το μέρος όπου ήταν κρυμμένη (Παναγία Ελεήστρια). Ιστορίες και παραδόσεις, γοητευτικά παραμύθια της παιδικής ηλικίας, απορίες της ενήλικης ζωής.

Προχτές όμως, την Κυριακή (21 Αυγούστου), είχα την τύχη – μαζί με άλλους, κάπου ενενήντα συνοδοιπόρους – να γίνω μάρτυρας μιας τέτοιας περιπέτειας ανακαλύψεων, στα μέτρα και τους ρυθμούς της πολυάνθρωπης εποχής μας και της περιοχής, βέβαια. Δεν πρόκειται για τσοπάνηδες, ούτε αλαφροΐσκιωτες κοπέλες που ονειρεύονται την Παναγία ή για πλούσιους φανατικούς αναγνώστες του Όμηρου (Ερρ. Σλήμαν), ή αρχαιολόγους σε επίσημες ανασκαφές Πανεπιστημίων (Μαν. Ανδρόνικος). Ένας νεαρός υποψήφιος διδάκτωρ ιστορίας, ένας συνταξιούχος τοπογράφος και άλλοι εθελοντές ντόπιοι από τα γύρω χωριά, που πλαισίωναν την εξόρμηση.

Η αρχική ιδέα, όπως κατάλαβα, ήταν να δημιουργηθεί το μονοπάτι των νερόμυλων, καθώς στην περιοχή αυτή της Μεσσηνίας – δυτικά του Λυκόδημου, στην απόσταση Μηνάγια (Κάτω Αμπελόκηποι)-Φοινικούντα – έχουν ανακαλυφθεί 14 νερόμυλοι. Όμως η συγκεκριμένη επιχείρηση, να ανοίξουν δηλαδή το μονοπάτι, να βρουν τα περάσματα, να καθαρίσουν την άγρια βλάστηση και να ελέγξουν τις δυνατότητες, τους οδήγησε και σε άλλες ανακαλύψεις. 14 νερόμυλοι σημαίνουν άλλωστε μεγάλη ανθρώπινη δραστηριότητα στην περιοχή.

«Χάθηκα ψάχνοντας το μονοπάτι μέσα στην βλάστηση το Πάσχα και έπεσα πάνω σε αυτό τον τοίχο. Νομίζω είναι τμήμα γέφυρας. Πιστεύω ότι από εδώ περνούσε ο δρόμος που συνέδεε το Ναυαρίνο (Πύλο) με την Κορώνη».

«Αυτά τα ερείπια – υποθέτουμε πως είναι εκκλησία, παρατηρώντας τον προσανατολισμό Ανατολή-Δύση και τα τοξωτά ανοίγματα – τα βρήκαμε πριν ένα χρόνο. Ο Βασίλης, ο τοπογράφος τα ανακάλυψε. Άλλωστε η περιοχή ονομάζεται Παλιομονάστηρο».

Μαζί μας είχαν έρθει και άτομα από την Εφορία Αρχαιοτήτων της Καλαμάτας. Σκαρφάλωνε η αρχαιολόγος στους γκρεμούς, κατέβαινε και ανέβαινε όπου της έδειχναν τους ερειπωμένους νερόμυλους και τα άλλα χαλάσματα. Έπαιρνε πέτρες και άλλα υλικά να τα εξετάσει επιστημονικά. Συνεχώς προστίθενται καινούρια ευρήματα από την περιοχή, που διαμορφώνουν  την ιστορία. Δεν μπορούμε να μιλήσουμε με βεβαιότητα, είπε.

Κι εγώ που ήμουν δίπλα και άκουγα, τον ένιωσα τον ενθουσιασμό τους παντού. Σαν τα μικρά παιδιά, που παίζοντας ανακαλύπτουν τον κόσμο.

Ως τώρα λοιπόν μπορούν να δείξουν:

Εκτός από τα αιωνόβια δέντρα στην αρχή του μονοπατιού, στην άκρη του χωριού,

1.Τους εντυπωσιακούς καταρράχτες – χωρίς νερό αυτή την εποχή δυστυχώς – όπου στην Κατοχή λειτουργούσε κρυφά ραδιοφωνικός σταθμός της Αντίστασης. Εκεί είχαν νερόμυλο για να παράγουν ρεύμα και να φορτίζουν τις μπαταρίες, να λειτουργεί ο σταθμός και να μεταδίδει τα νέα του πολέμου στον κόσμο.   

2. Τον πιο καλοδιατηρημένο νερόμυλο, του Μασούρα, ο οποίος διατηρεί και το εσωτερικό του άθικτο και μπορεί να επισκευαστεί και να λειτουργεί ως αξιοθέατο.

3. Ερείπια άλλων νερόμυλων χωμένα σε ρεματιές ή σε σημεία καλυμμένα από βλάστηση πυκνή.

4. Τα ερείπια ενός κτίσματος που πιθανολογούν ότι είναι εκκλησία ή μοναστήρι σε μια περιοχή που οι ντόπιοι την λένε Παλιομανάστηρο

5. Ερείπια από τμήμα γέφυρας στην περιοχή Τσακαλόρεμα

6. Το εξαιρετικό σπήλαιο με σταλακτίτες που έχει και πόρτα! αφού το χρησιμοποιούσε μέχρι πρόσφατα κάποιος από την περιοχή για να φυλάει μέσα εκεί τα πράγματά του.

7. Πάνω από το σπήλαιο ερείπια μιας ακόμη εκκλησίας, η οποία δεν είναι προς το παρόν προσβάσιμη, μόνο με αναρρίχηση κανείς μπορεί να την επισκεφθεί. Δεν την είδα, μου είπαν όμως ότι η αρχαιολόγος, ανέβηκε.  

Το Μηναγιώτικο μονοπάτι – αυτό τουλάχιστον που περπατήσαμε την Κυριακή – δεν είναι ακόμη ένα τυπικό μονοπάτι για φανατικούς της πεζοπορίας. Περιλαμβάνει και τμήματα αγροτικού δρόμου, περνάει μέσα από χωράφια με ελιές και γυμνές εκτάσεις. Όμως το ανοίγουν παθιασμένοι, όπως μου φάνηκαν, άνθρωποι και το στηρίζουν επίσης οι Πολιτιστικοί Σύλλογοι της περιοχής. Προσωπικά άκουσα ότι ο Σύλλογος της Φοινικούντας είχε οργανώσει άψογα την πρώτη πεζοπορία τον Ιούνιο και τώρα ο Πολιτιστικός Σύλλογος των Μιναγιωτών πρόσφερε τον πλούσιο μπουφέ μετά το τέλος της πεζοπορίας.

Σας ευχαριστούμε, μας είπε στο τέλος ο Δημοσθένης Κόρδος, η ψυχή της συγκεκριμένης δράσης. Συγνώμη για την ταλαιπωρία. Την επόμενη φορά θα το επιχειρήσουμε με πιο ήπιες συνθήκες. Όχι με τόση ζέστη και πιο οργανωμένα.  

Σε μερικά χρόνια θα γίνεται χαμός σ’ αυτό το μονοπάτι, πρόβλεψε η Γεωργία, στο τέλος όταν επιστρέφαμε ταλαιπωρημένοι μεν, ενθουσιασμένοι δε. Είναι μια δραστηριότητα σε εξέλιξη.

Αυτή η αίσθηση της εξέλιξης ήταν που με συγκίνησε πιο πολύ. Άνθρωποι που παλεύουν να δημιουργήσουν κάτι. Με τα μέσα που διαθέτουν και όπως μπορούν.

Μόνο, βεβαιωθείτε ότι φοράτε όλοι καπέλο και έχετε μαζί σας νερό, μας τόνιζε κάθε τόσο ο κ. Δημοσθένης Κόρδος. Τον ευχαριστούμε, όπως και όλους τους διοργανωτές και συμμετέχοντας για την ευκαιρία και την εμπειρία. Εύχομαι καλή δύναμη και καλή συνέχεια.  

 

Φωτ. εσωτερικά από το σπηλαίου με τους σταλακτίτες και από τον υδρόμυλο του Μασούρου

 

Ελένη Γούλα